Sultan Abdülhamit ,özellikle o dönemin iç Anadolu halkı tarafından sevilmeyen Osmanlı sultanıdır.Bir çok tarihi şahsiyetler tarafından kendisine "Kızıl Sultan" denilmiştir.Sarayı savunan sultana yakın kitleler ise buna binaen "Ulu hakan" olarak nitelemiştir. Hatalı dış politikaların ortaya çıkardığı kötü tablo ülkenin her alanında kendini göstermiştir.Tek yetkili ve mutlak otorite olması halkın devamlı isyan etmesine, bu isyanlar sonucu bir çok insanın katledilmesine,sürgün edilmesine yol açmıştır.iktidarını kaybetme korkusu, halk üzerinde yoğun bir saray baskısına sebep olmuştur.Hak aramalardan mütevellit ülke yönetim şeklinin değişmesine kadar gitmiştir.En sonunda orta yol bulunarak, devlet meşrutiyette geçmek zorunda kalmıştır.Sultan II. Abdülhamit büyük devletlerin temsilcilerinin etnik sorunları görüşmek üzere toplanılan toplantıda 23 Aralık 1876’da Meşrutiyeti ilan etti.Temel insan hakları ve hürriyetlerini tanıyan Kanun-i Esasi adlı Osmanlı Türk Tarihinin ilk anayasası da yürürlüğe kondu.Hem İç hem de dış sorunlar artık öyle bir noktaya ulaştı ki, bu yapılan değişikliğe rağmen Sultan Abdülhamit tahtını koruyamadı.
-Bu tablo şu anda Dolmabahçe Sarayı’nda sergilenmektedir.-
Sultan Abdülhamit'e 'Seni millet azletti' dediler. Hal' fetvasının ilk metnini Elmalılı Hamdi(Yazır)Hoca kaleme almıştı. Fetva Emini Hacı Nuri Efendi, Meclis'e davet edilmiş ve onayı istenmişti. 31 Mart ayaklanmasıyla tahttan indirilmesi kararlaştırılan II. Abdülhamid, 3 yıl Selanik'teki Alatini Köşkü'nde ev hapsinde tutulmuş,Sultan Abdülhamid kendini tahttan indirenlere yazdığı dilekçede “Perişanım ve merhamet gerektirecek haldeyim” diyor.1912 senesinde Beylerbeyi Sarayı'na getirilmiştir.Bundan 6 sene sonra 10 Şubat 1918 yılında İstanbul’da vefat eden II. Abdülhamid, Divanyolu’nda bulunan Sultan II. Mahmut Türbesi'nde defnedilmiştir.
Dipnot________________
*Meşru kelimesinden türetilmiş Meşrutiyet;hükümdarın yetkilerinin anayasa ve halk oyuyla seçilen meclis tarafından kısıtlandığı yönetim biçimi. Meşrutiyet, bir hükümdarın başkanlığı altında parlamento yönetimine dayanan yönetim biçimidir.
*Nitelik: Bir şeyin nasıl olduğunu belirten, onu öteki şeylerden ayıran, şöyle ya da böyle yapan özellik.